Daniel Chavez is a Uruguayan-Dutch anthropologist and political economist. His research interests are focused on in emancipatory politics and public policy. He joined the Transnational Institute (TNI, an Amsterdam-based think tank) in 2001 as co-ordinator of the Energy Project, looking at democratic and participatory alternatives to privatisation in the Global South. He currently coordinated the TNI New Politics Lab. Before moving to Europe he was an activist-scholar working for the United Federation of Mutual-Aid Housing Cooperatives (FUCVAM, Uruguay’s main urban social movement). He has authored and edited a number of books, including most recently Public Water and Covid-19: Dark Clouds and Silver Linings, with Susan Spronk and David McDonald. He holds a PhD in Development Studies from Erasmus University’s International Institute of Social Studies (ISS, The Hague).

The meaning and challenges of emancipatory politics in a fast-changing world

Over the last two decades, each wave of emancipatory politics around the globe has encountered significant reversals and setbacks when faced with the structural power and logic of capital and the state. And while the radical left has enjoyed moments of electoral and ideological resurgence in countries, the main beneficiaries of the crisis of neoliberalism have been populist and authoritarian right forces. There is a great deal to be learned from investigating the fortunes of the left within and beyond electoral politics over the last two decades. This contribution will analyse the strategic dilemmas faced by progressive parties and social movements, as well as the possibilities, limitations, challenges and opportunities for a left transformative project in the 21st century.

Kate Aronoff is a New York-based staff writer for The New Republic, and the author of Overheated: How Capitalism Broke The Planet—And How We Fight Back (Bold Type Books, 2021). She is the co-author of A Planet To Win: Why We Need A Green New Deal (Verso, 2019), and the co-editor of We Own The Future: Democratic Socialism, American Style (The New Press, 2019). Her writing has appeared in The New York Times, The Guardian, MSNBC, Rolling Stone and Harpers, among other outlets.

Where Does The Green New Deal Go From Here?

The Green New Deal doesn’t yet exist, but has reshaped the course of climate politics both in the U.S. and around the world. The session will look back to the framework’s namesake, its emergence in the UK amid the Great Recession and surge into headlines in the fall of 2018 shortly after the election of Alexandria Ocasio-Cortez. A survey of efforts in Congress and at the municipal level to make the Green New Deal a reality through investment programs in schools, social housing and cities will help explain not just the policy details but the dual power political strategy embodied in them, and what lessons that might hold for movements and parties abroad. The session will contrast that technocratic efforts to brand extractive public-private partnerships as climate justice, from the European Commission’s Green Deal to the fire sale of public goods embedded in bipartisan infrastructure proposals in the US.

At the root of the Green New Deal is a basic reorientation of ecological politics: from a framework of sacrifice to one of abundance. Recognizing the urgency of the climate crisis, moreover, should put much more expansive visions of climate politics on the table: from nationalizing the fossil fuel industry, to bringing electric utilities under public ownership, to enacting a federal job guarantee and 4 day work week. What are the dangers of limiting climate politics only to national boundaries? And how can a low-carbon society also be one that’s ultimately more democratic, leisurely, and free?

Aaron Benanav is a postdoctoral researcher at Humboldt University of Berlin and the academic coordinator for the research unit “Re-Allocation” in the Cluster of Excellence “SCRIPTS: Contestations of the Liberal Script,” a seven-year project funded by the German Research Foundation. Benanav’s first book, Automation and the Future of Work, appeared with Verso in November 2020 (German, Spanish, Korean, and Russian translations are forthcoming in 2021). He is currently working on two other book projects. One concerns the idea of a “post-scarcity” economics. The other examines the global history of unemployment since World War II. Before joining Humboldt, Benanav was a Harper-Schmidt Fellow in the Society of Fellows at the University of Chicago. He holds a PhD in History from the University of California, Los Angeles. Benanav is a member of Endnotes and serves on the editorial board of the journal International Labor and Working Class History.

Automation, the end of work, and a new tomorrow?

Many workers today are languishing in jobs that offer only low pay, limited contracts, and long hours. What is the relationship between the precarity or insecurity of work, on the one hand, and automation and artificial intelligence, on the other? Are proposals like a universal basic income or a jobs guarantee likely to resolve the troubles workers face today in getting or keeping jobs and earning enough to live? Aaron Benanav surveys the wreckage of contemporary capitalism, as well as the social movements and new policy proposals that have encouraged increasing numbers of people to imagine a “post-work,” “post-growth,” or “post-scarcity” future. What should be the essential features of this new way of living and working, and which demands will be the most important ones for getting us there?

Samuel Stein researches, writes about and participates in the politics of urban planning, with an emphasis on housing, labor, real estate, and gentrification in New York City. His work has been published in The Guardian, The Village Voice, Jacobin and many other newspapers, magazines, websites, edited volumes and scholarly journals, and has been reviewed in The New Yorker, Los Angeles Review of Books, Architectural Review, and more. In 2019, Verso published his first book, Capital City: Gentrification and the Real Estate State. He is a member of the steering committee for the Planners Network, the organization of progressive planning.

Housing Inside and Outside the Real Estate State

In many cities around the world, housing is becoming far more expensive than most workers’ wages can support. There is an abundance of certain kinds of housing development – predominantly luxury housing, whose purpose is at least as much to store and grow investments as it is to serve as a home – while at the same time there is a trend toward privatizing, demolishing, or reducing the affordability of public, social, and rent regulated housing. Why is this happening? Who benefits from these trends? What alternatives already exist, and what else can we imagine? This talk will take us through the macroeconomic forces that are driving a historic level of capital into private real estate and the political impacts of such a transformation on housing and urban planning. We will concentrate not only on the power of real estate capital, but also its economic and political weaknesses and the opportunities those weaknesses create for public and nonprofit alternatives to commoditized and financialized housing. Though examples will come primarily from the speaker’s home context – the United States, and New York City in particular – the audience will be encouraged to draw comparisons, parallels, and distinctions from their own urban and national contexts. The goal of the talk will be to identify some of the structural forces that have driven housing unaffordability in our cities in order to understand what it will take to transform the system.

Ana Džokić i Marc Neelen preko 20 godina krče put nekonvencionalnim odgovorima na izazove savremenog urbanog razvoja, u prvom redu kroz njihovu praksu STEALTH.unlimited (Roterdam/Beograd). Radili su u različitim kontekstima, od urbanih istraživanjima u gradovima bivše Jugoslavije i Albanije, holandskog paviljona na arhitektonskom bijenalu u Veneciji, Zagrebačkog salona, do proširenja društveno-kulturnog centra u slamu u Medelinu, Kolumbija. Osnivači su dve organizacije koje se bave savremenim stambenim pitanjem: Ko gradi grad, beogradske platforme koja zagovara zadružno stanovanje i Stad in de Maak u Roterdamu koja od 2014. upravlja “toksičnom imovinom” holandskog socijalnog stanovanja. Osnivači su zadruge Pametnija zgrada, prve stambene zadruge osnovane u Beogradu u zadnjih 20 godina i Evropske zadruge MOBA Housing SCE. Mođu pokretačima su energetske zadruge Elektropionir iz Beograda, pioniri su malog solara u Srbiji i članovi globalne mreže mernih stanica za zagađenje vazduha.

Može li stanovanje bez pustošenja?

Stan u kome živimo igra sve ključniju ulogu u našim životima. Za mnoge je on mesto odakle rade ili mesto koje im omogućava neki nivo samostalnosti. Ipak, koliko god da je stan osnova za naš život, trenutno dominantna stanogradnja je i izvor pustošenja. Omogućena je razornim iskorištavanjem resursa, dolazi s neodrživom potrošnjom fosilnih goriva i podstiče se spekulativnom ekonomijom koji uništava sve što joj se nađe na putu.

U okviru ove sesije, prvo ćemo pokušati da procenimo koliko – u Beogradu i u Srbiji – aktuelna stanogradnja ugrožava životnu sredinu i ljude koji traže priuštivo i održivo mesto za život. Zatim, zašto je krajnje vreme raskrinkati mit da drugačije nije moguće. U tome će nam pomoći novi oblici stanovanja koji niču širom Evrope. Značajno je da većinu njih vode zajednice koje više ne žele da čekaju da se tržište ili država konačno trgnu pred izazovima, već same preuzimaju vođstvo. Kroz razumevanje potencijala koje novi oblici stanovanja donose – za našu planetu, našu budućnost i naše sopstveno finansijsko preživljavanje – postaće jasno zašto nešto tako svakodnevno kao stanovanje može biti od presudnog značaja.

Zlata Vuksanović-Macura je diplomirala na Arhitektonskom fakultetu u Beogradu, gde je i magistra i stekla zvanje doktora nauka. Njen naučni i profesionalni rad usmeren je na oblasti urbane istorije, socijalnog stanovanja, neformalne izgradnje, stanovanja i naselja Roma. Radi kao viši naučni saradnik u Geografskom institutu „Jovan Cvijić“ SANU. Karijeru je započela u NVO Društvo za unapređivanje romskih naselja, nastavila u Urbanističkom zavodu Beograda i bila koordinator za stanovanje u UN-HABITAT-u. Učestvovala je u izradi nekoliko nacionalnih strateških dokumenata iz oblasti stanovanja i socijalne inkluzije; kao stručnjak za stanovanje konsultant je nacionalnim i međunarodnim institucijama (UNOPS, OSCE, GIZ). Objavila je preko sto naučnih radova, uključujući i monografije Stanovanje i naselja Roma u jugoistočnoj Evropi, sa Vladimirom Macurom (2006), Život na ivici: stanovanje sirotinje u Beogradu 1919−1941 (2012) i Holistički pristup socijalnom stanovanju, sa timom UNOPS-a (2021).

Održivi sistem stambene podrške: programi, kapaciteti, potencijali

Stambena podrška je nov pojam koji je uveo Zakon o stanovanju i održavanju zgrada i kojim je zamenjen nekadašnji termin socijalno stanovanje. Suštinske razlike između definicije i značenja ova dva naziva ne postoje, ali je Zakon predvideo promene u institucionalnoj organizaciji pri obezbeđivanju podrške licima koja na tržištu ne mogu samostalno da obezbede stan za sebe i svoju porodicu. S druge strane, uporedo sa stambenom legislativom, u Srbiji i njenim gradovima i opštinama realizuju se stambeni programi i modeli koji su usmereni na različite grupe stanovnika, od višestruko ranjivih društvenih grupa do zaposlenih u javnoj upravi i administraciji. Šta karakteriše ove programe; Kavi su kapaciteti za njihovo sprovođenje; Kakav je potencijal i praksa lokalnih samouprava na rešavanju stambenih pitanja svojih stanovnika; Da li su primenjeni stambeni modeli održivi i da li postoji sustem stambene podrške. To su teme i pitanja o kojima će biti reči i razgovora na ovoj sesiji.

Luca Hopman is a junior lecturer in Sociology at the University of Amsterdam and works as an independent researcher. She received her bachelor’s degree in Sociology at the University of Amsterdam and a master’s degree in Political and Economic Sociology at the University of Cambridge. Luca’s research themes are centred around urban sociology, social policy and changing notions of citizenship. Luca collaborates with the Transnational Institute within the Public Alternatives Programme, focusing on democratic, accountable and effective public services. Furthermore, Luca participates in the project ‘Matching Forerunner Cities’, an international research group that analyses climate change policy within European cities.

Democratic and collective ownership of public goods and services. Exploring public-community collaborations

Public ownership and governance of essential needs are key to develop a more democratic and socially just economy. Many cities and regions have devised alternatives to the dominant idea of privatisation of public goods and services. In this session, we will focus on instances in which (groups of) citizens act in collaboration with public institutions in the ownership, governance, and/or delivery of goods, utilities and services. These examples, taking place in a range of sectors, demonstrate how public-community collaborations can deliver innovative solutions where the private sector (and the public sector alone) has failed. We will look at several mechanisms and examples, from a permanent citizen observatory to collective ownership of local infrastructure, that can contribute to community-led urban transformation for a sustainable and socially just future.

Nikolina Rajković je istraživačica u Institutu za političku ekologiju (IPE). Bavi se demokratizacijom javnih servisa s naglaskom na upravljanje i radničku participaciju.

Europska godina željeznica 2021 – Prilika za promišljanje načina upravljanja?

Europski parlament je 2021. godinu proglasio godinom željeznice. Pored prigodničarskog obilježavanja, događaju se zanimljive inicijative u mahom zapadnim europskim zemljama koje na velika vrata ponovno vraćaju noćne linije i pojačavaju konkurentsku ulogu ovog najodrživijeg oblik prijevoza. S druge strane, Hrvatska se u ovoj godini protiv klimatskih promjena bori dodatnim rezanjem željezničkih linija. Raspravit ćemo neuralgične točke upravljanja željezničkim sektorom u Hrvatskoj i promisliti koji bi bio prostor demokratičnijeg i održivog upravljanja tim sektorom na europskoj poluperiferiji.

Biljana Đorđević je politikološkinja i docentkinja na Fakultetu političkih nauka Univerziteta u Beogradu gde predaje kurseve iz oblasti savremenih političkih teorija. Oblast njenog akademskog i aktivističkog istraživanja i delovanja su savremene teorije demokratije, aktivističko građanstvo, politička etika migracija, veza demokratije i feminizma, i socijalni konstitucionalizam. Biljana je članica Malog veća političkog pokreta Ne davimo Beograd.

Odozgo, odozdo ili nešto između? Novi mehanizmi participacije u procesima donošenja odluka

Za sve više političkih aktera novi mehanizmi participacije u procesima donošenja političkih odluka postali su deo diskursa i/ili političke prakse u duhu participativnog zaokreta u demokratskoj teoriji. U predstavničkoj demokratiji građani pre svega učestvuju u izboru svojih predstavnika kao donosioca odluka dok u participativnoj demokratiji građani preuzimaju ulogu donosioca odluka. Kao što se i teoretičari razlikuju u obrazloženju važnosti političke participacije, tako i različiti akteri, od političkih partija, preko društvenih i političkih pokreta do administracije ili tink tenkova na različite načine uvažavaju značaj participacije i uključuju građane u donošenje političkih odluka.
Da li su danas svi participativisti ili postoji bojazan od kooptacije participativnih praksi? Jesu li važnije dobre namere (političko obrazovanje, politička efikasnost) ili rezultati (mobilizacija, legitimitet ili kvalitet odluka)? Tokom predavanja ću preispitati razliku između participacije odozgo i participacije odozdo oslanjajući se na autore koji prave ovu razliku ali i na primere iz zemalja poput Srbije, Španije, Irske i Čilea. Participacija odozgo je proces kada elite odnosno nadležni organi pozivaju građane da uzmu učešća u procesu donošenja odluka – demokratizacija koju usmerava potreba za (dobrim) upravljanjem. Participacija odozdo je proces u kojem društveni pokreti preosmišljavaju participativne strukture upravljanja odnosno stvaraju ove strukture tamo gde ih nema sa ciljem produbljivanja demokratije i ostvarivanja socijalne pravde.

Vedran Horvat je direktor Instituta za političku ekologiju sa sjedištem u Zagrebu od 2015. godine. On je također i član upravnog odbora Green European Foundation. Od 2005. do 2015. godine, bio je voditelj ureda Zaklade Heinrich Boll u Hrvatskoj i u tom svojstvu pokrenuo je program Zelene akademije 2010. godine, s međunarodnom ljetnom školom koja se održava na otoku Visu. Bio je član upravnog odbora Nacionalne fondacije za razvoj civilnog društva od 2012. do 2017. godine. Uredio je i napisao na desetine publikacija i članaka o pitanjima održivosti, demokratiji, migracijama, itd. Ranije je bio novinar i školovao se za sociologa sa fokusom na ljudska prava i demokratizaciju.

Socio-ekonomska perspektiva energetske tranzicije – Šta je za nas pravedna tranzicija?

U ovom predavanju fokusirat ćemo se na društvene i ekonomske aspekte energetske tranzicije, sa posebnim fokusom na pravdu. Istražit ćemo globalni, evropski i regionalni aspekti pravedne tranzicije, s ciljem da se pruži okvir za razumijevanje izvodljivosti pravedne tranzicije u post-pandemijskom kontekstu i hitnosti klimatske krize. Pored toga, posebno će se razmotriti planovi oporavka i European Green Deal kao instrumenti EU za podsticanje ekološke tranzicije ekonomije, sa kritičkom perspektivom o njenim ograničenjima i pogreškama.

Vladimir Đurđević je vanredni profesor Fizičkog fakulteta u Beogradu, gde je završio sve nivoe studija. Bio je gostujući istraživač u „National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA)“; „Centro Euro-Mediterraneo sui Cambiamenti Climatici (CMCC)“ ; „Instituto Superior Tecnico (IST), Universidade de Lisboa“; „Mediterranean Centre on Insular Coastal Dynamics (ICoD) of the University of Malta“. Učestvovao je u više međunarodnih naučnoistraživačkih projekata finasiranih iz fondova EU-H2020, EU-FP, IPA, JRC, IOC-UNESCO i GEF. Učesnik je inicijative Med-CORDEX. Кao ekspert i konsultant, bio je koautor nacionalnih izveštaja o klimi prema UNFCCC za Srbiju, BiH, Crnu Goru, Makedoniju i Brazil. Njegova ekspertiza je numeričko modeliranje klime, analiza klimatskih podataka, analiza uticaja klimatskih promena, procena rizika, procena ranjivosti i prilagođavanje na klimatske promene. Pored akademske karijere održao je i niz javnih predavanja o klimatskim promenama.

Zašto nam je potrebno ugljenično neutralno društvo?

Jedini način zaustavljanja klimatskih promena, izazvanih antropogenim aktivnostima, jeste obaranje globalnih emisija gasova sa efektom staklene bašte do nivoa neto nulte emisije, odnosno transformacija ka ugljenično neutralnom društvom. Ovaj jasno, i reklo bi se jednostavno formulisan zahtev, u kome se očekuje široka participacija na svim nivoima, verovatno će predstavljati jedan od najvećih izazova sa kojim će se globalno društvo suočiti u narednim decenijama. Obim nepovoljnih konsekvenci u budućnosti, koje već ostvaruju značajan pritisak na prirodu i društvo, kao što su učestala pojava suša i ekstremno visokih temperatura, poplava, požara, zatim dalje topljenje ledenog pokrivača i porast nivoa globalnog okeana, zavisiće od brzine obaranja emisija. Prema trenutnim procenama neto nulte emisije koje bi potencijalno mogle biti ostvarene sredinom ovog veka omogućile bi zaustavljanje daljeg porasta prosečne globalne temperature ispod granice od 2 stepena. Uspešna realizacija ovako ambicioznog plana, čiji su prvi obrisi danas vidljivi i a njegova realizacija polako postaje merljiva, zavisiće od mnogo činilaca, ali prepoznavanje sopstvene uloge u njima, biće sigurno od velike važnosti.

Mirjana Jovanović je inženjerka pejzažne arhitekture koja se bavi zelenim javnim politikama. Fokus interesovanja su joj klimatske promene, dekarbonizacija, energetska tranzicija, demokratizacija i učešće javnosti u donošenju odluka.
U Beogradskoj otvorenoj školi je programska menadžerka za oblast Energija, klima i životna sredina. Zadužena je za razvoj programske oblasti, rukovođenje timom, osmišljavanje, monitoring i koordinaciju projekata u oblasti zaštite životne sredine, energije i klimatskih promena.
Završila je master studije u oblasti upravljanja životnom sredinom i energetskom efikasnošću na Tvente Univerzitetu u Holandiji. Prethodno je diplomirala na Odseku za pejzažnu arhitekturu Šumarskog fakulteta u Beogradu.

Odozgo, odozdo ili nešto između? Novi mehanizmi participacije u procesima donošenja odluka

“Pariski sporazum je bio globalno rukovanje nad dogovorom – bićemo ugljenično neutralni, da bi nas moglo biti.

Nakon toga, države su jedna za drugom počele da donose planove za dekarbonizaciju i postizanje ugljenične neutralnosti do 2050. godine.Japan, Britanija i preko 110 drugih država su objavile planove za zero-carbon ekonomiju. Kina je najavila postizanje ugljenične neutralnosti do 2060. godine. Ovo možda zvuči manje ambiciozno od ciljeva Britanije, na primer, ali imajući u vidu ogromu kinesku ekonomiju i ogroman ugljenični otisak koji ona ima – ovo je za sada najambiciozniji plan za dekarbonizaciju.

Usvajanjem Zelenog dogovora, kao krovne razvojne strategije, Ervopska unija je trasirala put ka dubokoj transformaciji svih grana ekonomije u cilju dostizanja ugljenične neutralnosti do 2050. godine. Energetika, poljoprivreda, građevina, industrija, obrazovanje – sve oblasti društva treba da se transformišu u tom cilju. Kao nastavak Zelenog dogovora u spoljnoj politici, Evropska unija je donela Zelenu agendu za Zapadni Balkan, koja prenosi ambicije Zelenog dogovora na zemlje kandidate za članstvo. U novembru 2020. godine Premijerka Republike Srbije je potpisala Zelenu agendu za Zapadni Balkan, čime je Srbija potvrdila svoje strateško opredeljenje za dekarbonizaciju.

U julu 2021. godine Evropska unija predstavlja taksu na uvozni ugljenik (tzv. Carbon Border Adjustment Mechanism), kojim će sav uvoz na jedinstveno tržište biti opterećen dodatnom taksom na ime emitovanih emisija ugljenika nastalih tokom proizvodnje i transporta. Srbija gotovo 70% svog celokupnog izvoza plasira na tržište EU.

Da li Srbija kroz svoje unutrašnje javne politike zapravo zaista planira da sutra postane ugljenično neutralna? Ili za sutra malo planira?

Vuk Vuković je sociolog i istorijski materijalista. Živi i radi u Beogradu. Predsednik je prvog granskog sindikata u IKT sektoru u Srbiji (Unitech Srbija), u okviru koga sa grupom sjajnih ljudi radi na organizovanju radnika u IKT firmama. Izvršni je urednik srpskog izdanja Le Monde diplomatique, a često piše za domaće i regionalne medije (Bilten, Odiseja, Novi Plamen, LeftEast). Duži niz godina bio je aktivan u različitim samostalnim inicijativama (studentskim, samoobrazovnim, teorijskim i političkim).

Samoorganizovanje: osvrt na poslednje dve decenije

Sesija je podeljena na tri dela. U prvom, uvodnom delu, biće govora najpre o nekim osnovnim određenjima samoorganizovanja i različitim mogućim tumačenjima, kako bi se postavili dobri parametri za dalju diskusiju. Drugi deo će najvećim delom biti osvrt i refleksija o samoorganizovanju u poslednje dve decenije, sa naglaskom na glavne probleme i izazove s kojima su se takvi pokušaji suočavali, kao i na glavna pitanja na koja je trebalo naći odgovor. Treći, ujedno i najduži deo, biće otvorena razmena i diskusija po ovim pitanjima s namerom da se podvuče crta u odnosu na dosadašnju praksu i formulišu smernice za dalji rad i razvoj ovog važnog oblika političke i društvene delatnosti.

Filip je inženjer, istraživač i aktivista, stvara multimedije, razvija kampanje, okuplja ljude i gikuje. Uglavnom se bavi tehnologijom i društvom, a trenutno najviše pitanjima privatnosti i bezbednosti u sajber-prostoru kroz projekte #hiljadekamera, share_bbs (podkast) i Cyberama (livestream).

Samoorganizovanje: osvrt na poslednje dve decenije

Prvi deo sesije diskutujemo o tome koliko smo ranjivi u digitalnom prostoru, što može biti blago deprimirajuće za početak, ali je veoma važno za sve koji žele da prave promene. Ipak, dobro je da postoje jednostavne tehnike i alati za digitalnu higijenu koje svako može da uvede u rutinu i dovede svoju bezbednost na visok nivo. U drugom delu se osvrćemo na kampanju #hiljadekamera i na to kako smo uspeli da mobilišemo zajednicu oko problema masovnog biometrijskog nadzora, pa čak i donekle izađemo iz balona civilnog društva kreirajući kontra-narativ u javnosti o tome da li želimo pametne kamere koje nam prepoznaju lica.

Aleksandra Lakić je istraživačica i programska koordinatorka Platforme za teoriju i praksu društvenih dobara – Zajedničko gde radi na razvijanju i implementacija projekata u oblasti ekonomske demokratije, nestandandarnog rada i zadružnog organizovanja. Diplomirala je na Fakultetu političkih nauka, Univerzitet u Beogradu, a master studije u oblasti društvenih nauka završila je na Humboldt Univerzitetu u Berlinu.

Saša Savanović se bavi pisanjem proze i esejistike, istraživačkim i teorijskim radom. Članica je kolektiva Zajedničko gde istražuje alternativne ekonomske paradigme poput ekonomske demokratije i ekonomije zajedničkih dobara kao i savremene transformacije rada i države. Diplomirala je na Fakultetu političkih nauka u Beogradu, a master studije sociologije završila na Berlinskom Freie Univerzitetu. Kratke priče, esejistiku, istraživačke i teorijske radove je objavljivala u različitim domaćim i stranim časopisima, zbrikama i zbornicima.

Budućnost radne regulacije

Neoliberalna i digitalna transformacija rada, koja podrazumeva prelazak sa standardnih na nestandardne oblike radnog angažmana, u poslednje tri decenije je postala široko rasprostranjena širom sveta. U Srbiji svaki treći radnik/ca radi u jednom od oblika nestandardnog zaposlenja. Pored “tradicionalnih” nestandardnih oblika, kao što su rad sa skraćenim radnim vremenom i rad na određeno vreme, u porastu su oblici koji do sada ili nisu postojali ili nisu postojali u svim sektorima, kako je to danas slučaj (samostalni rad, agencijski rad, rad na platformama, sezonski rad itd.). Digitalna revolucija takođe je omogućila rad na daljinu, koji sve više uzima maha. Nestandardni rad je u velikoj meri izjednačen sa prekarnim radom koji pored nesigurnosti u smislu zaposlenja podrazumeva i lošiji pristup socijalnim i radnim pravima.

Imajući u vidu promene do kojih dolazi u oblasti rada, postavlja se pitanje u kojoj meri postojeće institucije mogu da pruže adekvatan odgovor na rastuću prekarizaciju i fleksibilizaciju rada i radnih odnosa. Promene do kojih dolazi na tržištu rada nisu praćene izmenama javnih politika koje bi omogućile jednak pristup radnim pravima, ekonomsku i socijalnu sigurnost za sve radnike/ce bez obzira na vrstu angažmana. Sistem socijalne i radne zaštite i dalje je vezan za “standardno” zaposlenje koje podrazumeva radni odnos sa punim radnim vremenom i na neodređeno vreme. Ovakav pristup je nedovoljno inkluzivan za nove forme rada i neprilagođen promenama do kojih dolazi usled globalne integracije tržišta rada.

U ovoj radionicu ćemo postaviti pitanje budućnosti regulacije rada, naročito imajući u vidu da se radnici/e sve češće regrutuju na globalnom tržištu rada, kao i da se države u mnogome vode politikama koje za cilj imaju smanjenje cene rada. U prvom delu radionice rasvetlićemo odnos nestandardnog i prekarnog rada, predstaviti neke od osnovnih formi nestandardnih radnih odnosa i ukazati na faktore koji doprinose njihovom porastu. U drugom delu radionice kroz grupni rad diskutovaćemo i zajednički promišljati o različitim regulativnim pristupima za unapređenje položaja nestandardnih radnika/ca.

Josip Jagić – diplomirao modernu i suvremenu povijest na Filozofskom fakultetu Sveučilišta u Zagrebu 2015. Bavio se istraživanjem struktura partizanskog otpora u Jugoslaviji tijekom Drugog svjetskog rata. Kao student sudjelovao u studentskoj borbi za besplatno i svima dostupno obrazovanje. Od 2014. do 2019. godine bio član Mreže antifašistkinja Zagreba i Baze za radničku inicijativu i demokratizaciju. Od 2015. do 2019. bio član uprave Nogometnog kluba Mladost iz Kloštra Podravskog te predsjednik povezane Škole nogometa. Trenutno zaposlen u Rosa Luxemburg Stiftung Southeast Europe.

Institucije solidarnosti

Ako je solidarnost jedan od ključnih mehanizama putem kojeg se stvaraju i održavaju društvene veze onda vrijedi promisliti kako se točno taj proces odvija u kontekstu progresivne politike. U razgovoru o solidarnosti i njenoj suvremenoj političkoj primjeni promislit ćemo o tome što uopće solidarnost znači, kako se ona materijalno manifestira i organizira te koji je politički potencijal njene primjene. Razgovor će se temeljiti na suvremenim primjerima progresivnih subjekata i njihovih borbi gdje je upravo solidarnost bila mehanizam putem kojeg su se one integrirale, transformirale i osnaživale.

Ivana Anđelković ima višegodišnje iskustvo u političkom organizovanju i radu sa ugroženim grupama. Poslednjih godina se bavi stanovanjem i aktivistkinja je Krova nad glavom u okviru koga obavlja posao sekretara, a najviše je zanima da radi na institucionalizaciji znanja i praksi i organizovanju interne edukacije. Stanovanjem je počela da se bavi u inostranstvu. Radila je i živela u nekoliko okupiranih kuća u Milanu i Madridu. Osim što je učestvovala u sprečavanju prinudnih iseljenja i održavanju okupiranih kuća, radila je na otvorenom univerzitetu sa imigrantima, u organizaciji direktnih akcija i događaja edukativnog i propagandnog tipa. Završila je psihologiju u Beogradu i sociologiju u Londonu. Trenutno se bavi proučavanjem restitucije stambenih objekata u Srbiji u okviru jednog međunarodnog projekta i uporednom analizom podstanarskih borbi u Evropi, a volela bi da Krov nad glavom proširi svoje delovanje i postane stambeni sindikat.

Organizacija pomoći – punjenje vreće bez dna ili neophodan alat u borbi levih političkih grupa

Združena akcija Krov nad glvaom već 4 godine organizuje akcije odbrane ljudi od prinudnih iseljenja. Pitanje koje nam često postavljaju je čemu beskrajne odbrane od iseljenja kad one ne vode nikakvoj promeni. Naš odgovor je nedvosmislen – da nije bilo odbrana, ne biste ni znali da se iseljenja dešavaju, kako ona izgledaju i na osnovu toga možemo da vršimo pritisak i na izvršitelje i na zakonodavca. Prošle godine su se usled pandemije korone i vandrednog stanja pojavile razne nove grupe koje su organizovale prikupljanje i distribuciju pomoći za najugroženije u vidu novca, hrane, paketa, a i Krov je bio među njima. Moglo bi se postaviti isto pitanje i za to i možda dati isti odgovor. A možda i ne bi.

Ovo pitanje smo sebi puno puta postavljali. Da li je deljenje pomoći milostinja ili solidarnost? Koja je razlika između odbrane od iseljenja i deljenja pomoći? Kako šira javnost reaguje na jedno i na drugo, a kako sami “primaoci” podrške i zašto? Šta od ova dva doprinosi našim političkim ciljevima, a šta ih koči? Osim što je bitno razmišljati o tome koja je uloga ovakvih akcija u postizanju političkih ciljeva koje smo sebi postavili, sa njima je povezan i niz svakodnevnih pitanja o kojima u početku ne razmišljamo. Gde je u praksi granica između pružanja pomoći i solidarnosti? Kad se završava pružanje pomoći i za koga? Gde su naše granice, pojedinačne i kolektivne? Šta nas u nama samima koči da ih uspostavimo? Čega se plašimo u jednom i drugom slučaju? Veoma često prilikom upuštanja u aktivističke poduhvate ne razmišljamo o sopstvenim kapacitetima i resursima kojima raspolažemo, a oni često usmeravaju naše aktivnosti i određuju naše ciljeve i prioritete.

Želimo da u ovoj diskusiji podelimo zaključke i prakse koje smo usvojili u Krovu nad glavom, kao i onima koje smo odbacili, a na preseku ciljeva i sopstvenih mogućnosti. Želeli bismo da u diskusiji čujemo i drugačija iskustva i viđenja ovih pitanja koja su zajednička levim aktivističkim organizacijama.

Aleksa Petković, politikolog, rođen i odrastao u Užicu, živi u Beogradu. Radi kao sindikalni organizator u granskom sindikatu Unitech Srbija. Član je pokreta Ne davimo Beograd.

Organizujmo se – kako?

Cilj sesije je da učesnicima ponudi znanje i alate koji će im pomoći u organizovanju – sindikata, lokalnih inicijativa, pokreta. Proći ćemo osnove organizovanja sa vežbama. Razgovaraćemo o iskustvima organizovanja u Srbiji i regionu. Pored teorijskog, imaćemo i praktični deo (vežbaćemo da razgovaramo sa ljudima u različitim scenarijima).

Nataša Čorbić je politikolog i aktivistkinja, posvećena razumevanju društvenih promena. Vodeći se željom da doprinese osnaživanju ljudi u Srbiji da drže svoje vlade odgovornim, radila je u različitim sektorima, od medija i civilnog društva do Vlade Republike Srbije i međunarodnih organizacija, na pitanjima koja pokrivaju proces evropskih integracija, antidiskriminaciju, decentralizaciju, organizovanje zajednica i dobro upravljanje. Najproduktivnije godine njene karijere povezane su sa osnivanjem i aktivnim članstvom u OCD “Srbija u pokretu”, jer je sa grupom proaktivnih prijatelja počela da živi ono u šta veruje: da mala grupa promišljenih, posvećenih građana može promeniti svet.
Magistrirala je na temi evropske politike i upravljanja na LSE. Završila je Harvard Executive Education Program „Leadership, Organizing and Action: Leading Change“ pod mentorstvom prof. Maršala Ganca (Marshall Ganz).
Trener je i kouč za radionice “Organizovanje zajednice” i “Javni narativ”. Đorđeva je mama.

Javni narativ: kako da motivišem druge na akciju?

Društvene promene traže da na izazove sa kojima su suočene naše zajedničke vrednosti odgovorimo svrsishodnim delovanjem. Oni pojedinci koji preuzimaju odgovornost da to urade (da osposobe druge da ostvare zajedničku svrhu u vremenima neizvesnot) mogu da koriste javni narativ kako bi iskomunicirali zašto je vražno da delujemo baš mi i baš sada. Javni narativ je veština koja nam pomaže da pristupimo emocionalnim resursima potrebnim za komunikaciju o tome zašto sam ja pozvan/pozvana da vodim (priča o sebi), koje vrednosti deli moja zajednica (priča o nama) i koji izazovi prete našim zajedničkim vrednostima te je zbog toga neophodno da krenemo u akciju (priča o sada). Emocionalna sposobnost delovanja (jedan od načina da se razume engl. „agency“) zahteva da pristupimo nadi da bismo prevazišli strah, empatiji da bismo prevazišli otuđenost i da razumemo sopstvenu vrednost da bismo prevazišli sumnju u sebe.
Budući da uključuje strategiju i motivaciju, javni narativ podučava i inspiriše, učeći nas ne samo kako treba da se ponašamo, već i podstičući nas da delujemo. To nije samo javni nastup, razmena poruka ili pravljenje slika. To je narativ koji omogućava drugima da pristupe moralnim ili emocionalnim resursima kako bi delovali svrsishodno u uslovima neizvesnosti.
Narativ je način na koji prenosimo svoje vrednosti kroz priče, oživljavajući motivaciju koja je neophodan preduslov za promenu sveta.”

rena Fiket je naučna saradnica na Institutu za filozofiju i društvenu teoriju Univerziteta u Beogradu i aktivistkinja inicijative Ne Davimo Beograd. Doktorirala je političke nauke i sociologiju na Univerzitetu “La Sapienza” a postdoktorske studije provela je na Univerzitetu u Sijeni, Oslu, Bolonji i Firenci. Objavila je više desetina naučnih radova na teme građanske participacije, aktivističkog građanstva, deliberativne demokratije i rodne ravnopravnosti. Tokom petnaestogodišnjeg boravka u Italiji učestvovala je u inicijativama za institucionalizaciju inovativnih modela građanske participacije na lokalnom nivou. Radila je na analizi i sprovođenju eksperimentalnog zakona Regije Toskana o građanskoj participaciji. Trenutno rukovodi evropskom Jean Monnet mrežom posvećenom izučavanju i promovisanju aktivnog građanstva na Zapadnom Balkanu, a članica je, i jedna od osnivačica, Stalne grupe za demokratske inovacije pri Evropskom konzorcijumu za politička istraživanja.

Kako i zašto do učešća građana u donošenju političkih odluka

U okviru radionice pokušaćemo zajedno, kroz diskuiju, da dođemo do odgovora na pitanja Kako uključiti građane i građanke u pocese donošenja političkih odluka i zbog čega je to značajno?
Radionica će se fokusirati na dileme koje proizilaze iz pretpostavki, zanovanih kako na teorijskim postulatima tako i na empirijskim uvidima, o neinformisanosti i nezainteresovanosti građanstva da uzme učešće u političkom životu zajednica te njegovoj apatiji i pasivnosti. Pokušaćemo zajedno da sagledmo ove probleme iz drugačije perspektive, zasnovane pre svega na viziji participativne i deliberativne demokratije koja nam ukazuje na to da je građanstvo moguće mobilisati da učestvuje u političkom životu, da je znanje koje građanstvo poseduje veoma značajno za formulisanje političkih odluka ali i da uključivanje građanstva zapravo pravi protivtežu populističkim narativima koji se zasnivaju na ponudi pojednostavljenih, „lako prihvatljivih“, rešenja. Kroz primere učešća građana u vaninstitucionalnim i institucionalnim političkim arenama, tokom radionice ćemo pokušati da bolje razumemo koji su to faktori koji dovode do pasivnosti građanstva i samim tim kako omogućiti da se građanstvo oseća dovoljno motivisano i kompetentno da uzme učešće u političkom životu zajednice. Sva ova pitanja, dakle, raspravljaće se kroz referentni okvir participativne demokratije ali će fokus pre svega biti na praktičnim primenama i institucionalizaciji participativnih modela demokratije.

Natalija Simović se bavi aktivizmom preko 10 godina u oblastima kulture, socijalne zaštite, i ženskih prava. U svojoj profesionalnoj ulozi osmišljava strategije podrške grupama da aktivno doprinose promenama u svojim zajednicama širom Srbije. U Ne Davimo Beograd-u je od osnivanja, jedna je od pokretačica Ženske grupe, a trenutno je članica Malog veća. U okviru Evropske municipalističke mreže učestvuje u razvijanju feminizacije politike u praksi političkih pokreta.

Natalija Stojmenović je programska koordinatorka u Ne davimo Beograd. Završila je politikologiju na FPNu, gde je trenutno na masteru Politička analitika i društvene promene. Trenutno je deo više inicijativa: Inicijativa za čist vazduh, sprečavanje izgradnje spalionice u Vinči, Ujedinjeni Balkan za čist vazduh. Deo je Evropske municipalističke mreže gde radi na projektu Feminizacije politike. Ko-autorka je publikacije: Rizik javni-profit privatni gde je analizirala javno-privatna partnerstva u Srbiji.

Feminizacija politike ili kako transformisati političko delovanje iznutra?

Radikalna demokratija je ključna za istinsku i održivu promenu u bilo kom aktivizmu, od borbe za klimatske promene do odbrane socijalnih prava ili borbe za održivu ekonomiju. Odluke donose ljudi koji su problemima pogođeni i koji su po pravilu isključeni iz procesa donošenja odluka. Feminizacija politike je jedan od preduslova radikalne demokratije, jer uz pomoć nje negujemo kolektivnu inteligenciju i suštinsko uključivanje svih. Feminizacija politike promoviše one vrednosti koje su tradicionalno zapostavljenje u političkom životu kao što su strpljivo traženje konsenzusa,empatija, kolektivno liderstvo i briga.

U toku radionice fokusiraćemo se na načine na koje radimo stvari: političke procese , a ne samo sadržaje naših vrednosti i politika. Drugim rečima, nećemo se baviti feminističkim politikama orijentisanim ka spolja (iako su one iznimno važne) već svakodnevnim praksama u organizovanju i na koji način one transformišu nas same, jer promena struktura, međuljudskih odnosa, jezika kojim se služimo, vremena i prioritizacije su ključni elementi feminizacije politike. Na praktičan način obradićemo 7 ključnih dimenzija feminizacije politike koje su koncipirane na osnovu uporednih praksi političkih pokreta u Evropi.